hazar kaplanı

• lat. panthera tigris virgata
  gürcistan,ermenistan,kuzey iran ve kuzey irak'tan bati çin'e kadar uzanan bir bölgede yasayan -artık belki de "yaşamış"- kaplan türü.türkiye'de bilinen ilk ve son örnegi anadolu leoparina benzer sekilde 1970 yilinda hakkari'ye bagli uludere ilçesinde vurularak öldürmüstür.son zamanlarda şanlıurfa çevrelerinde hala var olduğuna ilişkin iddialar tekrar gündeme gelmiştir.
• bir murathan mungan şiiri
  
  yazgı ol yazı
  düş kaplanı
  düş kaplanın düştüğü suya
  geçme karanlık duvar
  uykun haram başka birine
  sol elinde unuttuğun yazı
  sırtında sırtlandığın sınırlar
  bunca yıl uykusuz çeteciler gibi bekledim başını
  bunca yıl saklandığın dağları içimde taşıdım
  soyun tükendi ama ardında hâlâ avcıların var
  değişmedi hayat hakkındaki yırtıcı tasavvurun
  ormanını aydınlatan birkaç ışık yılı
  ve ütopyalarını gömdüğün parçası kayıp haritalar
  orman kapladı yazımı. orman seğiriyor tenimde sen ilerledikçe
  taşların düşünü gören taşıl katmanlar
  aralanırlar
  dünyanın başlangıcında yer alan madenler, bitkiler
  ve ilk gecelerinin düşünü gören kelimelerle
  yazgı ol yazı
  düş kaplanı
  düş kaplanın düştüğü suya
  korkma yoktur
  geçilmez karanlık
  yıkılmaz duvar
  
  gideceği yolları sırtında taşıyan
  sevdiğine kemer
  düşmanına kamçı
  hazar kaplanı
  düştüğümüz yolları bize yamayan yolculuk
  geçit vermiyor başka birine
  yolunu şaşıran sığınak
  dilin tuzağında göçebe
  yeni mekânlarda giydiğimiz çemberler
  bizi yineler
  bizi yineler
  bir yanımız vecdin kanı
  anonim sicil
  bir yanımız yüzyılın bombardımanı
  episteme episteme
  kullanılmış bütün yüzyıllar
  geriniyorken gövdemizde
  
  bir hazar kaplanı duruyor ayaklarımın ucunda
  uyuşmuş ağaçlar öğle üzeri buhur
  güneşin testisi yanı başımızda, ayın sateni, ışığın suyu
  ve başka şeyler
  babil yıkılırken toprağa karışmış
  kimselerin bilmediği o eski kelimeler
  başkalarına giz gelen görünüşümüze
  eşlik eder
  kendimizden yepyeni bir burç yarattık, yalnız ikimizden
  takvimleri döndürüyoruz taş saatlerde
  bir biz biliyoruz ayın zamanını
  ölçülmeyen yüzyılların ölçüleriyle
  güneşe karşı yekpare bir akının içinde
  gidip geliyoruz tarihe başka bedenlerle
  hazar kaplanı seyrek hayvan benim hayvanım
  gidelim artık buradan bu çağa kalmayalım
  
  tarih toza dönüşür
  yılan tadında efsane yürür bizimle
  gövdenin tenha benleri
  uzak yıldızlar gibi
  kaderlerimizi belirler
  amber günleriydi
  safran gizleri
  tekin olmayan çağlardan ve coğrafyalardan geçiyorduk
  ölü kelimelerin aydınlanma anlarında
  görünüyorduk başkalarının gözlerine
  yalnızca bir an görünüyor
  sonra karışıyorduk ahura mazda'nın göndereceği
  ergimiş metal seline
  
  içine kapandığın, içine döndüğün söyleniyor
  yalınlığın, soylu titreşimin
  buharlaştırıyor gündüzü
  umutsuzluğa benzemiyor geri çekilişin
  soluduğun gök, kullandığın toprak, ayıkladığın zamanlar
  kendine çevrinen takımyıldızı
  her şey büyük bir kehaneti işliyor
  dolu bir yay gibi gerildiğin
  belli bütün yollara birden ineceksin
  gözlerin, seyrelirken rengi azalan zehir
  babil'i dağıtan kulenin kütüğüne kayıtlı
  akşamüzerleri gezindiğimiz yerler
  geçilir; buradan da bir yol vardır öteye
  eşyadan esrara giden yolu kaç yılda geçtik; geçilir
  
  gözlerin, bağlı ayin
  tekil dinler
  bağlar birbirimizi birbirimizin gözleriyle
  kum kanıyla karılır karanlığın sesi, çölde
  önümüze çıkan kurumuş bir post
  bizden öncekilerin giyindiği beden
  yüzleştirir bizi seçtiklerimizle
  vahiy, boşalan yayın gerilimi tehlikeli kelimeler
  o postun yollarını fal gibi sürdüğümüz kehanet
  ya düştüğümüz yol sırtımızdaki değilse
  tedirgin ruhlardır
  başkalarının zamanlarını değiştiren
  kendi bedenleriyle
  
  bir alaşım seninle düş kaplanı
  yazgı ol yazı
  tabletler kadar uzaklaş boşaltılmış anlamlarından
  yeniden bulunana kadar yepyeni kazılarda
  uzaklaş git buradan
  dilsizliktir asıl resimleri görünmez okunmaz eden
  her şeyin öldürene kadar görüntülendiği
  parçalanmış algı
  erteler
  bir öğle üzeri buharında
  yalnızca bir an için
  göründüğümüz o alaşımı
  
  gözlerden saklıyoruz birbirimizi
  büyük kentlerde ışıklı caddelerde
  yanımızdan geçip gidiyor
  azımızı verdiğimiz kimseler
  bizi gördüklerini söylüyorlar hatta tanıdıklarını
  onlarla aynı karanlığı kullanmıyoruz oysa
  çok az kelime ve birkaç gülümseyiş bırakıyoruz
  bu, onları yanıltmaya yetiyor
  kendi sırtlarımıza kendi sınırlarımıza dönüyoruz
  geçirgen gövdelerimizin çizgileri
  birbirine karışarak okunmaz ediyor
  hazar kaplanıyla benim durduğum yeri
  sonra bizi gördüklerini söylüyorlar hatta tanıdıklarını
  onlarla aynı zamanı kullanmıyoruz oysa
  birkaç kelime ve uçucu bir gülümseyiş dışında
  
  soyu tükenmiş kemerin, soylu kamçının gömüldüğü remizler
  nasıl okunur bir orman masalı
  büyük kentlerde
  nasıl çözülür beş giz, yedi simge
  hazar kaplanı seyrek hayvan benim hayvanım
  kapısı kilitlendi varoşların
  herkes tehlike içinde
• sonuncusu şehit şen tarafından vurulmuş ve sonrasında kuyruğunun irak’lı bir aşiret reisine kamçı olarak kullanılması için satılmış kaplan türü.
• en batıda türkiye olmak üzere hazar denizi, kafkasya’da iran, türkmenistan, afganistan’ın kuzey kesimlerinde yaşamış ayrıca daha sonradan moğolistan ve ırakta da izleri bulunmuş, artık bu dünyada varlık göstermeyen kaplan türü.
  
  türkiye'de şiirt, şırnak ve hakkari'de yakın zamanlara kadar varlık gösteren hazar kaplanı en son şubat 1970'de şırnak'ta vurularak öldürüldükten sonra tarihin tozlu sayfalarına karışmıştır.
  
  son yıllarda bilim insanları hazar kaplanının genlerini kullanarak tekrardan dünyaya geri getirmenin yollarını arıyor.
• soyu tükenmiş kadim ve güçlü yırtıcı. zamanında türkiye'de yaşamış.
  link
• 2001 yılında 2 farklı bölgede türk askeri tarafından gece görüş kamerasıyla raporlandığı bir makale okudum.
  
  umarım gerçek bir raporlamadır. makalenin sahibi akademisyen amerika'da. ben 2021de okuduğumda çok heyecanlandım. ama sonrasında etraflıca tek bir yayın bile yok. kendisine ulaşmaya çalışacağım bakalım...
  
  ayrıca;
  wikipedia türkçede hazar kaplanı hakkında uludere'de vurulan son vaka için o sene köylüler tarafından 8 defa görüldüğü veya vurulduğu raporlandığı yazıyor. gösterilen kaynakcaya gidip baktığımızda ise 90lı yıllara kadar her yıl 1-8 hayvanın köylüler tarafından vurulduğu yazıyor. burada bir çeviri hatası yapılmış yani. köylüye bu konuda inancım sıfır da olsa bir ümidim yeşerdi yine de.
  
  temennim, konu hakkında güzel akademik çalışmalar yapılıyor ama katil avcılardan korumak için saklanıyor olması. bizimkisi hayal işte...
  
  edit: vurulan son mensubu hayvancağızın kuyruksuz postu da doldurulmuş. izini sürünce istanbul'da olduğunu öğrendim. durusupark üstay av müzesinde. bu da kaçak göçek çekilmiş bir fotoğrafı görsel
  
  edit2 : yoğun istek üzerine kaynak paylaşıyorum,
  tık
• anadolu parsından sonra bir gün kendisini de bu kadim coğrafyada tekrar görebilir miyiz acaba diyerek içimden geçirdiğim büyük kedi.
• son hazar kaplanı'nın bir avcı tarafından vurulduğu söyleniyor. haber