the will to believe

• başlamadan önce not: "4 yıl önce verilmiş @dark horse uktesi bu."
  
  felsefenin ve psikolojinin en güzel sarhoşlarından, gülme gazı üzerine yazdığı denemeleri falan da olan ilginç adam william james'in inanmak (sadece dini anlamda değil) üzerine denemesi. james'in savunacağı nokta kierkegaard'ın leap of faith kavramına benzerdir, ama nispeten daha rasyonel bir açıklama getirir -- tıpkı bir insanın zor bir işi başarmak için kendisinin yapabileceğine inanması gerektiği gibi dini ya da spiritüel bir inanç da kendinin ve/veya düşüncenin rasyonel sınırlarının dışında tutulabilir.
  
  daha basitleştirmek gerekirse savunduğu olay bazı inançlar (yukarıda bahsettiğim gibi sadece dini olmak zorunda değil) için gereken kanıt sadece kanıt olmadan inanıldığında insana görünür. bunun adı hypothetico-deductive reasoning, türkçe'sini aradığımda "hipoteze dayalı tümdengelimci mantık yürütme" diye bir şey çıktı. afyonlu gay katolik taşfırın ustalarının yaptığı bir şey olsa gerek.
• pascal'ın kumarı gibi pragmatik davranıp iman etmemizin gereğini söyleyen argümanlardan bir diğeri, william jamese ait.
  
  james'e göre, nesnel kanıt yokluğunda bir dini inanca (argüman her inanca uygulanamaz) inanmaz da şüpheci kalırsak dini inanç yanlışsa hata yapma riskinden kurtuluruz ancak eğer dini inanç doğruysa, bazı doğruları yakalama şansını da kaçırmış oluruz. james’e göre, din konusunda elimizde nesnel kanıt yoktur ve bu durumda herkes kendi kumarını oynar. bir dine inanırsak ve o doğru çıkarsa, kazanan tarafta oluruz. öte yandan inanmayanlar da kendi kumarını oynar. ancak inananlardaki doğruyu yakalama umuduna dayanan bir kandırma durumunun, inanmayanlardaki yanlışa düşme korkusuna dayanan bir kandırma durumundan daha kötü olduğuna dair bir kanıt yoktur.
  
  kumar her inanca değil neden dini inanca uygulanır dersek? çünkü dini inanç, kişiye saçmalık olarak görünmeyen ancak akıl yoluyla meseleyi çözüme kavuşturamadığı canlı bir durumdur, yine inancımızla hayati bir iyiliği kazanacağımızı, inançsızlığımla ise bunu kaybedeceğimizi öngörmesinden dolayı önemlidir ve son olarak mesele hakkında daha fazla kanıt bekleyerek şüpheci bir noktada duramayacağımız için seçimimiz kaçınılmazdır.
  
  tabi bunların hepsi william james'e göre. ben pragmatist değilim.