kurt ^*

• genellikle gri kurtlardır. gri kurtlar kuzey enlemlerinde yaşar. kuzey amerika’da beş, avrasya’da on iki alt türü vardır. gri kurtlara ilave olarak dünyada iki kurt türü daha vardır: kızıl kurt ve yeni tanınan habeş kurdu. alt türleri birbirinden ayırmak zordur. bunun nedeni alanlarının kesiştiği bölgelerde melezleşmeleri böylece nüfuslarının birbirine karışmaya eğilimli oluşudur. alt türler arasında görülen farklılık, coğrafi bölge, mevcut habitat ve besinin sonucudur. gri kurdun alt türleri arasındaki farklılıklar için bazı özellikler; kafatası ölçüleri, büyüklük, kürk rengi ve organ büyüklükleridir. kurtlar genelde sürüler halinde yaşar ve avlanır, sosyal hiyerarşiye sahiptir ve belli bölgelerde yaşar. sürü, ‘alfa çifti’ denilen erişkin ebeveynlerle onların son yıllarda doğan yavrularından oluşur. erişkinler genelde bağımsızdır. az da olsa yuvaya dönüş yapan eski bir üyenin veya yabancı bir kurdun sürüye katıldığı olur.
  kurtlar uzak mesafeleri koşarak saatte yaklaşık 8 km hızla kat edebilir. avlanma sırasında kısa mesafelerde bu hız saatte 38-55 km’ye kadar çıkabilir.
  kurdun çenesi, 6,5 cm2’ye 680 kg basınç yapar. bir kurdun çenesinin gücü, iri bir moose geyiğinin uyluk kemiği boyunca 6 ila 8 ısırış/lokmayı mümkün kılar. bir alman çoban köpeğinin ısırırken uyguladığı basınç 6,5 cm2’ye 370 kg, bir insanın ise ancak 145 kg’dır.
  ağırlıkları yaşadıkları yere ve bunun farklılıklarına göre değişir. yetişkin dişiler 22-53 kg arası değişirken, yetişkin erkekler 30-60 kg ağırlığındadır.
  bir kurt tek başına günde yaklaşık 1,5 kg kadar besinle hayatta kalabilir ama düzenli şekilde çoğalmak için günde 2 kg’dan fazlasına ihtiyaç duyar. bir kurdun bir seferde yiyebileceği en büyük miktar yaklaşık 12 kg’dır.
  kurtlar öncelikle beyaz kuyruklu geyik, katır geyiği, moose (çok iri ve yassı boynuzlu bir geyik), bizon, koyun, misk öküzü ve dağ keçisi gibi büyük, toynaklı memelilerle beslenir. kunduz ve yabani tavşan gibi orta büyüklükteki memeliler önemli bir ikincil besin kaynağı olabilirler. bazı kurtlar kuş ve küçük memelilerle de beslenir.
  kurtların doğal ölümlerinin birincil nedeni daha çok yavruların başına gelen açlık ve egemenlik alanları için yaptıkları kavgalar sırasında diğer kurtlar tarafından öldürülmektir. genelde büyük bir problem olmamakla birlikte, küçük ve nüfuslarda, uyuz ve canine parvovirus gibi hastalıklar da sorun olmaktadır. avlanma sırasındaki yaralanmalar da bazen ölümle sonuçlanabilmektedir. yasal ve yasa dışı olarak ya da kaza sonucu insan tarafından öldürülme, bazı nüfuslar üzerinde yüksek oranda olabilmektedir.
  kurtların vahşi doğada yaşam süresi 6-8 yıldır, ancak bu süre doğada 13 yıla kadar, hayvanat bahçelerinde tutsaklık halinde 16 yıla kadar çıkabilir.
  kurtlar yiyecek aramak için her gün 16-50 km yol giderler. sürüden eş aramak için ayrılan kurtlar kendi bölgelerinden 700 km uzağa kadar gidebilirler.
  kurt sürülerinin bölgeleri 65-2600 km2 arası değişir. bir sürüde normalde her baharda bir doğum olur, fakat besin açısından zengin bölgelerde bir sürüde birden fazla sayıda dişi doğum yapabilir. bir nesilde ortalama 6 yavru dünyaya gelir, ancak doğal besin açısından sıkıntı varsa bunlardan bir kısmı ölebilir.
  kurtlar, bir yılda kurt başına 15-20 yetişkin geyiğe eşdeğer av tüketir.
  kutup kurdu, gri kurdun bir alt türüdür ve diğer kurtlara benzer. diğer kurt türlerinden farkı, görünümü, yaşadığı yer ve avladığı türlerdir. onları çevreleyen karlı ortamla bütünleşmelerini sağlayan beyaz kürkleri vardır. isı kaybını azaltmaya yardım etmesi için, diğer gri kurt alt türlerine oranla kulaklarının çevresi daha yuvarlak, burunları ve bacakları daha kısadır. düşük sıcaklıkta onları sıcak tutabilmesi için kürkleri sık ve uzundur, ayak tabanlarında bile tüy vardır. güney kutbundaki anne kutup kurdu 5-6 yavru dünyaya getirirken, kuzey kutbundaki av yoğunluğunun az olması nedeniyle kuzey kutbundaki anne kutup kurdu 2-3 yavru doğurmaktadır.
  kurtlar başta abd olmak üzere yaşadıkları yerlerde çiftlik hayvanlarına zarar verirler. ws (wildlife service) bütçesine göre, kurtların kontrolünün 2000 yılındaki maliyeti 700 bin amerikan doları’nı bulmaktadır. ispanya’da, ikamet edilmeyen, vahşi herhangi bir alan olmamasına rağmen, kurtlar yaşadıkların yerlerde çiftlik hayvanlarına zarar verirler. ispanya’da neden oldukları hasar yılda 1 milyon doların üzerine çıkmıştır. kurtların yaşadığı ülkelerde kurtların verdiği hasarı azaltmak, kurtları denetlemek ve nakil ederek dengeyi sağlamak için milyon doları bulan bütçeler ayrılırken, türkiye’de av sezonu dışında vurulan her kurt için 300 milyon türk lirası cezadan başka bir yaptırım söz konusu değildir. wwf türkiye’nin açılması ile bu değişecektir. (http://www.wwf.org.tr/)
  insanın köpeği 14 bin ila 130 bin yıl önce evcilleştirdiği ve bunun daha çok insanlar köpeğin bir tür birlikte evcilleşme dönemi olduğu sanılıyor. üstelik bu ilişkinin başında insanın köpeğe değil, köpeğin insana birtakım numaralar öğrettiği de ileri sürülüyor: sınırları korumak, avlanma disiplini, sürü oluşturma gibi. insanın sahip olduğu çok güçlü ‘sınırlarını koruma’ davranışına maymunlarda rastlanmıyor. oysa ki aynı sınır belirleme dürtüsü kurtlarda ve köpeklerde var. maymunlarda, anne-yavru ilişkisi dışında, aynı cinsten hayvanlar arasında dostluk olarak adlandırılabilecek bir duygu bulunmamakta. araştırmacılar da insanın kurt ve köpekle kurduğu ilişkinin, insanın diğer insanlarla kurduğu sosyal ilişkinin temellerini attığını söylüyor. kötü avcı insanın, çöllerden kutuplara, her yere ulaşmasını sağlayanın iyi avcı kurdun peşine düşmesi olduğu ve üstelik bu av ortaklığının etten fazla olduğu da sanılıyor: dostluk duygusu. yani insan, ilkel ve içgüdüsel yalnızlığından çıkıp kendi cinsine tahammül edebilmeyi, hatta onunla dostluk kurmayı köpekler sayesinde öğrenmiş görünüyor. tek tek insanlar ve insan grupları arasındaki bu dostane işbirliği, ilk fikir parçacıklarının, kültürün ve teknolojinin oluşmasını sağlıyor. arkeolojik araştırmalar sonucunda britanya'da 400 bin, çin'de 300 bin, fransa'da 150 bin yıl öncesine ait insan yerleşimlerinde yanyana kurt kemikleri bulundu. köpeğin ancak 14 bin yıl önce evcilleştirilebildiğini düşünen uzmanlara göre, bunun nedeni, insanın kurtları yemesi ya da tersi ama insanın atasının modern insan halini aldığı yüzlerce yıla dair pek çok karanlık nokta olduğunu ve tarih öncesi resimlerde insan ve köpeğin birlikte bulunduğunu düşünürsek bu çok eskilere dayanan bir dostluğun göstergesi.