mihail vasilyeviç lomonosov

• yabanasmagiller^* tarzı bir soyadı olan, lamanosıf şeklinde isim okunuşu olan, 18. yy rus fizik kimya insanı, çok yönlü dahi.
  
  rus tarihi'nde anlatım olarak benim ekşi'de de yazacağım üç kişi vardır. bunlardan ilki olan kişi nestor letopisets yani nestorskaya letopis denilen türkçesi nestor kronikleri olan vakayinamenin yazarıdır. bir diğeri, bu başlık altındaki lomonosov'dur. sonuncu ve benim kişisel olarak en fazla okuduğum kişi olan ve günümüze kronolojik açıdan en yakını ise rus tarihinin modern yazarı olan nikolay karamzin'dir. bu üç kişi kolektif açıdan birbirine bağlıdır ve biri, diğerine olanak tanınmıştır bıraktıklarıyla. nestor yazmış, lomonosov 7 yüzyıl sonra yorumlamış hatta aksini iddia etmiş, karamzin ise lomonosov'dan pek etkilenmeden nestor'a bağlı kalarak diyebiliriz, norman teorisi üzerine tarih yazımı yapmıştır.
  
  lomonosov astronomi, doğa tarihi, fizik, kimya, dil bilimi, ürünlerin mekaniği, dilin kullanımı vs. yani kısacası doğanın var oluşu, işleyişi, insanın varlığı, insanın işleyişine dair her şey üzerine çalışmış, kafa yormuş, binlerce materyal bırakmıştır. özellikle dilin ve tarihin araştırmasına dair ortaya koydukları, bildiği diller ve bu dilleri kullanım kapasitesi döneminin çok ötesinde olduğu için dikkat çekmiştir.
  
  lomonosov, kiev'de bulunduğu süre içerisinde bölgedeki en iyi latince bilginlerinden birisi olduğu için, alanındaki (fizik kimya) teorilerini önce latince yazmış ardından da kendi ana diline çevirerek rusça yazmıştır.
  
  norman teorisi'ne karşıt argüman olarak ilk rus knezliklerinin(prenslik) güney baltıklarda kurulduğu ve norman teorisi'nin tam da doğru olmadığı düşüncesi, dönemin yöneticileri tarafından kabul edilebilir bulunmadı. ona destek çıkan 2. yekaterina'ya rağmen durum böyledir.
  
  lomonosov, doğanın ürünü olarak görebileceğimi insanın mekaniğine yardımcı olan, dil hususundaki ciddi hipotezlerine rağmen, bunların hepsini özellikle tarih tarafında yetiştirecek ömre vakıf olamadı. lomonosov, bugünkü rus literatürü'ne yaptığı yatırım olarak göreceğimiz şekliyle katolik kilisesi etkisinin aksini iddia ederek, bir anlamda literatürü ortodoks eksenine kaydırdı. bunun anlamı, bugünkü değil sadece, 200 yıl önceki rus literatürü'nün de belirlenmesi ve dolaylı olarak rus literatürü'nün altın çağını da etkilemesi anlamına geliyor.
  
  lomonosov'un eşsiz olmasına en büyük sebep, yunanca, latince, rusça kaynakların karşılaştırmalı analizini yapabilecek dil altyapısına sahip olması, bu yüzden tarih yazımına müthiş zemin hazırlamış olması. vakayinameleri araştırma ve yorumlama dolayısıyla teori oluşturma lomonosov'un yeteneğiydi. doğa üzerine teori, insan üzerine de teori demekti diyebiliriz. ikisini de harmanlamak müthiş bir yetenek olmalı.
  
  piçerskaya lavra(pecherskaya lavra) denilen, nestor letopisets, vakayiname yazarı nestor'a ev sahipliği yapan yani doğu slavları tarih yazımına evsahipliği yapan bölge, ayrıca kiev genelindeki çeşitli kiliselerdeki kütüphanelerden beslenmesi sebebiyle, kendisinden yaklaşık iki yüzyıl sonraki karamzin'e de ister istemez etki etmişti lomonosov.
  
  nestor'dan^* mihail'e^*, mihail'den nikolay'a^* kolektif tarih yazımı etkisini fark etmek gayet mümkün.
  
  bir sonraki, bu başlık ta dahil yazılarda görüşmek üzere.